Trong năm 2015, theo Ngân hàng Thế
giới (WB), Việt Nam đón lượng kiều hối khoảng 12,25 tỷ USD, đứng thứ 11 thế giới,
tăng nhẹ so với con số 12 tỷ USD của năm 2014, còn xét trong khu vực Đông Á –
Thái Bình Dương, Việt Nam đứng thứ 3 sau Trung Quốc và Philippines.
Sẽ còn tiếp tục tăng
Nếu như năm 1991 chỉ có chừng 35
triệu USD kiều hối chuyển về thì năm 2015 đã tăng lên 12,25 tỷ USD, với tốc độ
tăng trung bình hàng năm là hơn 38%. Trong đó, theo báo cáo của Ngân hàng
VietinBank, chiếm phần lớn trong nguồn kiều hối chuyển về là từ thị trường Mỹ,
Úc và Canada, trong đó Mỹ chiếm tỷ lệ lớn nhất với khoảng 7 tỷ USD trong tổng
lượng kiều hối chuyển về Việt Nam trong năm 2015.
Đặc biệt, lượng kiều hối chuyển về
qua các ngân hàng và các công ty kiều hối bắt đầu tăng mạnh kể từ đầu tuần này
và dự báo sẽ rộ lên vào những ngày cuối cùng của năm Ất Mùi.
Ông Trần Văn Trung, Giám đốc công
ty kiều hối Đông Á, cho biết, trong năm nay, lượng kiều hối qua công ty đạt
doanh số khoảng 1,4 tỷ USD. Đặc biệt, từ 23 tháng Chạp, kiều hối chuyển về sẽ dồn
dập, công ty phải tăng cường lực lượng nhằm chi trả kịp thời.
Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước
Tp.HCM Nguyễn Hoàng Minh cũng cho biết thông thường, doanh số kiều hối trong
quý IV năm cũ và tháng giêng năm mới chiếm đến 40% lượng kiều hối chuyển về
trong năm.
Theo các chuyên gia, những lí do
khiến lượng kiều hối về Việt Nam tăng mạnh trong những năm qua: Thứ nhất, cùng
với cải cách theo hướng thị trường và chính sách mở cửa, Việt Nam đã có nhiều nỗ
lực để thúc đẩy tự do hóa tài chính, hội nhập và cải cách pháp lý trong lĩnh vực
tài chính nói chung và lĩnh vực chuyển tiền nói riêng.
Thứ hai, nhiều cơ hội kinh doanh
hấp dẫn đã xuất hiện trong hơn hai thập kỷ trở lại đây, đặc biệt là trong thời
kỳ bùng nổ và đổ vỡ bong bóng của thị trường bất động sản và chứng khoán.
Thứ ba, cộng đồng người Việt Nam ở
nước ngoài ngày càng tăng cao, cũng như số lượng lao động Việt Nam ra nước
ngoài làm việc nhiều. Và cuối cùng, thị trường dịch vụ kiều hối đang dần phát
triển với chất lượng nâng cao và chi phí giảm xuống, thời gian rút ngắn, thủ tục
đơn giản.
Vì vậy, các chuyên gia cho rằng
kiều hối đóng vai trò lớn đối với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Trong
khi các nguồn tiền từ ODA không phải cho không, biếu không mà là cho vay dài hạn,
còn FDI là đầu tư nhằm mục đích kinh doanh kiếm lời và cuối cùng sẽ chuyển trả
về nước ngoài, thậm chí để thu hút được nguồn vốn FDI, Việt Nam phải trả bằng
quá nhiều ưu đãi, thì kiều hối là nguồn tiền không phải hoàn lại.
Theo thống kê, lượng kiều hối năm
2015 chảy vào BĐS (bất động sản) tăng mạnh, cụ thể theo Ngân hàng Nhà nước chi
nhánh Tp.HCM, hơn 70,8% kiều hối chuyển về trên địa bàn đã chảy vào sản xuất,
kinh doanh; khoảng 21,6% đổ vào BĐS và chỉ khoảng 7% là hỗ trợ thân nhân, gia
đình trang trải sinh hoạt, mua sắm, chữa bệnh, xây dựng nhà cửa…
Sức hút từ bất động sản
Điều này cho thấy thị trường BĐS
vẫn là một kênh đầu tư hấp dẫn so với các kênh đầu tư khác như vàng, chứng
khoán, ngân hàng… nhất là trong bối cảnh thị trường BĐS đã ấm lên, giao dịch và
giá đều tăng. Một nguyên nhân nữa khiến BĐS hút kiều hối bởi lãi suất tiền gửi
USD giảm.
Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long
cho rằng BĐS đang là kênh hấp dẫn nguồn vốn kiều hối, do thời gian qua, thị trường
này đã ấm lên và đây là kênh thu hút vốn FDI thứ hai sau công nghiệp.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu
nhận định rằng kiều hối về Việt Nam hầu hết đều tăng qua mỗi năm. Nhưng trong
năm vừa qua, lượng tiền này chuyển về Việt Nam càng sôi động hơn, đặc biệt ở thị
trường BĐS. Sự ấm lên của thị trường địa ốc là cơ sở để thu hút kiều hối chảy về
lĩnh vực này tăng cao. Bên cạnh đó, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong
cải cách cơ chế, chính sách, thúc đẩy tự do hoá tài chính, hội nhập.
Với sự hồi phục của thị trường
BĐS, lượng kiều hối đang có sự chuyển dịch dần qua lĩnh vực này. Ts. Bùi Quang
Tín, Đại học Ngân hàng Tp.HCM, cho rằng không chỉ diễn ra gần đây mà sắp tới,
lượng kiều hối chuyển dịch qua BĐS sẽ tăng mạnh. Từ khi Luật Nhà ở và Luật Kinh
doanh BĐS 2014 có hiệu lực từ ngày 1/7/2015, những quy định cho người nước
ngoài, Việt kiều mua nhà được thông thoáng hơn. Do đó, khi Việt Nam hội nhập
AEC và TPP, chắc chắn lượng kiều hối sẽ được đổ mạnh vào BĐS.
Theo Vụ Tín dụng, tín dụng BĐS
trong năm qua liên tục tăng, tính tới thời điểm cuối năm 2015, dư nợ cho vay
kinh doanh BĐS vào khoảng 360.000 tỷ đồng. Như vậy, so với con số cách đây 3
năm (2012) khoảng 197.000 tỷ đồng thì các ngân hàng đã “bơm” vào lĩnh vực địa ốc
khoảng 163.000 tỷ đồng (khoảng 7,4 tỷ USD) tương đương tăng khoảng 80%.
Theo Ts.Tín, một khi tăng trưởng
tín dụng có dấu hiệu nóng, vượt xa tốc độ tăng trưởng GDP danh nghĩa có thể dẫn
tới nguy cơ bùng nổ lạm phát và “bong bóng” tài sản trong giai đoạn sau. Do đó,
cần thận trọng với sự tăng trưởng của thị trường BĐS và ngăn ngừa sự hình thành
“bong bóng” BĐS có tính chu kỳ.
Ts. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia
tài chính – ngân hàng, cũng cho rằng tín dụng BĐS là một “cái bẫy” hấp dẫn. Vì
thế, nếu các ngân hàng tập trung quá nhiều vào BĐS, tới lúc thị trường đảo chiều,
chính ngân hàng sẽ phải gánh chịu hậu quả rất lớn.
Cùng với đó, các chuyên gia cũng
cho rằng nếu hướng được kiều hối vào sản xuất sẽ là nguồn lực rất lớn thúc đẩy
nền kinh tế phát triển. Tuy nhiên, trước hết cần phải ổn định kinh tế vĩ mô, cải
cách chính sách, tạo dựng môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch… tức là tạo
ra thị trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, giảm chi phí giao dịch doanh
nghiệp.
Theo các chuyên gia, phải coi kiều
hối là nguồn tài chính hùng hậu có thể giúp nền kinh tế phát triển thông qua
kênh kinh tế dân doanh của mỗi hộ gia đình. Từ đây, phải có một ý niệm rõ ràng
về vai trò, đóng góp của kiểu hối với nền kinh tế từ khi khởi thủy đến bây giờ.
Nên có chính sách đặc biệt thu
hút và vận dụng kiều hối vào phát triển kinh tế, tức phải có chính sách ưu đãi
đối với kiều hối không kém hơn đối với FDI, đồng thời phải có chính sách ứng xử
với Việt kiều như thế nào cho phù hợp, tạo được lòng tin.
Ông Nguyễn Đức Kiên - Phó Chủ nhiệm
Uỷ ban Kinh tế Quốc hội
Để sử dụng kiều hối hiệu quả, trước
hết phải có chính sách với người nhận được kiều hối, phải tạo điều kiện thuận lợi,
giúp đỡ họ đầu tư, sử dụng nguồn tiền tiết kiệm nhàn rỗi đó ra sao. Nói rộng ra
là phải có chính sách phát triển ngành kinh tế dân doanh trong nước, trong đó
có nguồn vốn từ kiều hối gửi về. Như vậy, kiều hối gửi về sẽ phát huy hiệu quả
tốt hơn.
Ông Bùi Kiến Thành - Chuyên gia
Kinh tế
Theo tôi, có hai mô típ kiều hối
là tình thương và đầu tư. Ở mô típ đầu tiên là nghĩa vụ gia đình, bạn bè, người
thân, chủ yếu là tự nguyện. Mô típ thứ hai phụ thuộc khá nhiều vào môi trường
kinh doanh ở ta có hấp dẫn không, liên quan đến nhiều chính sách. Ví dụ, điều
kiện cần cải thiện liên quan đến đầu tư là điều kiện sở hữu đất và giao dịch
nhà ở nói riêng. Luật Kinh doanh BĐS sửa đổi gần đây cho phép Việt kiều sở hữu
nhà ở là một bước tiến quan trọng.
Ông Võ Trí Thành - Viện phó Viện
Quản lý Kinh tế Trung ương
Điểm bất cập là kiều hối về nhưng
không được đầu tư theo định hướng, Nhà nước không kiểm soát được nên nhiều khi
lợi bất cập hại. Vấn đề hiện nay là làm sao thu hút được kiều hối vào sản xuất
chứ không phải là tiêu dùng. Muốn làm được như vậy, phải có cơ chế đảm bảo kiều
hối đầu tư vào sản xuất phải đạt được lợi nhuận cao hơn gửi tiền tiết kiệm ở Việt
Nam hoặc nước sở tại. Như vậy, phải có cơ chế tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư
nhân phát triển.
Nguồn: CafeF